Ô nhiễm môi trường đất là gì? Thực trạng ô nhiễm đất trên thế giới và tại Việt Nam như thế nào? Làm thế nào để bảo vệ môi trường đất? Để giải đáp những câu hỏi này, mời bạn cùng Oreka khám phá các biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường đất trong bài viết dưới đây nhé.
Nội dung
Thực trạng ô nhiễm đất trên thế giới và tại Việt Nam
Ô nhiễm môi trường đất là hiện tượng đất bị nhiễm hóa chất xenobiotic (chất thải từ các hoạt động của con người) hoặc do sự biến đổi môi trường tự nhiên trong đất.
Các hóa chất gây ra tình trạng ô nhiễm đất phổ biến có thể kể đến như thuốc trừ sâu, kim loại nặng, dung môi, v.v. Theo đó, mức độ ô nhiễm đất có mối quan hệ với mức độ sử dụng chất hóa học và mức độ công nghiệp hóa tại khu vực này.
Đất là một yếu tố đóng vai trò quan trọng đến sự tồn tại và phát triển của sinh vật trên trái đất. Tuy vậy, môi trường này đã và đang bị tác động tiêu cực bởi các hoạt động của con người. Trong phần tiếp theo này, Oreka sẽ chia sẻ đến bạn thực trạng báo động về vấn đề ô nhiễm nguồn đất trên thế giới và tại Việt Nam.
Thực trạng ô nhiễm môi trường đất trên thế giới
Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc – FAO, ô nhiễm đất là mối đe dọa của toàn cầu, đặc biệt nghiêm trọng tại các khu vực như Châu Âu, Châu Á, Châu Phi.
Báo cáo về vấn đề môi trường đất của Liên Hợp quốc vừa công bố, đất là nơi cung cấp đến 95% lượng lương thực nhưng đang bị hủy hoại nghiêm trọng bởi ô nhiễm công nghiệp, nông nghiệp, khai thác mỏ và đô thị.
Bà Inger Andersen, người đứng đầu Chương trình Môi trường của Liên Hợp Quốc (UHEP) cho biết: “Ô nhiễm đất có thể không nhìn thấy bằng mắt thường nhưng nó ảnh hưởng đến thực phẩm chúng ta ăn, nước chúng ta uống và không khí chúng ta thở. Ô nhiễm không có biên giới – chất gây ô nhiễm di chuyển qua đất, không khí và nước”.
Theo một báo cáo năm 2017, ⅓ diện tích đất trên thế giới đang bị suy thoái nghiêm trọng và 24 tỷ tấn đất màu mỡ đang bị mất đi mỗi năm. Dự đoán được đưa ra bởi Bộ trưởng Môi trường Anh quốc, khoảng 30 – 40 năm nữa độ phì nhiêu đất đai của quốc gia này có thể bị xóa sổ.
Thực trạng ô nhiễm đất tại Việt Nam
Nước ta có diện tích đất khoảng 33 triệu ha, và được chia ra cụ thể như sau:
- Đất feralit hơn 16 triệu ha
- Đất trống, đồi núi trọc hơn 13 triệu ha.
- Đất mùn vàng đỏ hơn 3 triệu ha
- Đất phù sa hơn 3 triệu ha
- Đất xám bạc màu hơn 3 triệu ha
- Đất mặn 1,8 triệu ha
- Đất phèn 1,7 triệu ha
Theo Cục Môi trường Việt Nam, chất lượng đất ở các khu vực đô thị đông dân cư đang phải đối mặt với mức độ ô nhiễm đáng lo ngại, chủ yếu do chất thải từ các hoạt động công nghiệp, xây dựng, sinh hoạt và rác thải từ các hộ dân. Hiện nay, không khó để bắt gặp các bãi rác tự phát của người dân trên các con đường, góc phố, vừa gây mất mỹ quan vừa ảnh hưởng đến chất lượng đất xung quanh.
Tại các vùng nông thôn, tình trạng vứt rác bừa bãi đang diễn ra một cách không kiểm soát. Ngoài ra, quỹ đất ngày càng khan hiếm và giảm đi theo thời gian do sự gia tăng dân số, cũng như quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Quá trình quy hoạch và sử dụng đất ở nhiều tỉnh thành vẫn gặp phải nhiều hạn chế và không hợp lý trong việc phân bổ quỹ đất cho các ngành và lĩnh vực khác nhau. Hiện nay, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất là một vấn đề phổ biến, khiến diện tích đất sản xuất nông nghiệp giảm mạnh để nhường chỗ cho đô thị hóa, khu công nghiệp và thương mại, cũng như xây dựng hạ tầng và đường giao thông.
Đặc điểm của đất đồi núi, chiếm 3/4 diện tích của lãnh thổ Việt Nam và nằm trong vùng nhiệt đới mưa nhiều và tập trung, cũng góp phần làm cho tình hình trở nên tồi tệ hơn. Với nhiệt độ không khí cao và các quá trình khoáng hóa diễn ra mạnh mẽ, đất dễ bị rửa trôi, xói mòn và mất chất hữu cơ cũng như các chất dinh dưỡng, dẫn đến tình trạng thoái hóa đất. Điều này khiến việc khôi phục lại đất trong trạng thái ban đầu trở nên vô cùng khó khăn.
Đọc thêm: Thực Trạng Ô Nhiễm Môi Trường Không Khí Tại Việt Nam & Giải Pháp
Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường đất
Ô nhiễm đất do nhiều yếu tố bên ngoài tác động, có thể kể đến một số nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường đất như:
- Đất bị nhiễm phèn
- Đất bị nhiễm mặn do sự xâm lấn của nước biển
- Chất thải công nghiệp
- Chất thải sinh hoạt
- Chất thải nông nghiệp
- Các chất khí độc hại trong không khí kết tụ thành mưa rơi xuống đất
Hậu quả từ ô nhiễm môi trường đất
Các chất độc hại trong đất có thể gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực cho sức khỏe con người và môi trường xung quanh.
- Gây hại cho sức khỏe: Các chất độc hại trong đất có thể xâm nhập vào cơ thể con người thông qua chuỗi thức ăn, tiếp xúc trực tiếp.
- Gây mất an toàn lương thực, do chất lượng đất giảm có thể ảnh hưởng đến hiệu suất trồng trọt và ngành nông nghiệp nói chung.
- Biến đổi khí hậu: Từ 2015 – 2050, 69 gigaton CO2 sẽ được thải ra do thay đổi mục đích sử dụng đất và suy thoái đất, con số này chiếm đến 17% lượng phát thải khí nhà kính mỗi năm.
- Gây ảnh hưởng đến môi trường nước và không khí.
- Suy thoái đất và tình trạng biến đổi khí hậu có thể khiến 50 – 700 triệu người phải di cư vào năm 2050.
- Tác động đến khả năng sinh tồn của các loài động thực vật.
- Thúc đẩy quá trình sa mạc hóa trên thế giới.
- Gây ảnh hưởng đến nền kinh tế, theo đó, nền kinh tế toàn cầu dự kiến có thể bị thiệt hại hơn một nửa tổng sản phẩm quốc nội hàng năm do suy thoái đất.
Các biện pháp bảo vệ môi trường đất
Làm thế nào để bảo vệ đất khỏi ô nhiễm? Trong phần này, Oreka sẽ gợi ý đến bạn những biện pháp khắc phục ô nhiễm đất đơn giản mà ai cũng có thể làm được:
Tích cực sử dụng sản phẩm hữu cơ trong sản xuất nông nghiệp
Hoạt động nông nghiệp cũng được coi là một yếu tố gây ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng đất, và ô nhiễm môi trường này. Trong đó, các loại phân hóa học và thuốc bảo vệ thực vật nói chung được sử dụng trong nông nghiệp gây ra nhiều hệ quả xấu đến môi trường xung quanh, trong đó bao gồm môi trường đất.
Để giảm thiểu mức độ ảnh hưởng của các hoạt động này đến môi trường, chúng ta cần tích cực sử dụng các sản phẩm hữu cơ, có biện pháp xử lý hiệu quả đối với các sản phẩm hóa học còn tồn dư sau khi sử dụng.
Không xả rác bừa bãi
Việc vứt bỏ rác bừa bãi là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường đất. Theo đó, các chất độc hại từ rác thải có thể ngấm vào đất phá hủy tính chất tự nhiên của đất.
Đặc biệt với các loại rác thải khó phân hủy, chứa các chất độc hại, như rác thải nhựa, rác điện tử cần được phân loại và vứt bỏ đúng nơi quy định.
Không xả rác bừa bãi là một hoạt động khá đơn giản mà mỗi chúng ta ai cũng có thể thực hiện được.
Học cách tái chế rác thải
Việc tái chế rác thải có thể góp phần làm giảm lượng rác thải thải ra môi trường, điều này góp phần làm giảm tác động tiêu cực đến môi trường.
Một sản phẩm cũ có thể không còn hữu ích đối với bạn nhưng nó vẫn có thể có ích đối với những người khác. Bởi vậy, bạn có thể đem bán các sản phẩm đồ cũ chất lượng trên Oreka, điều này vừa giúp tăng vòng đời của sản phẩm, vừa góp phần vào nỗ lực bảo vệ môi trường.
Trồng cây gây rừng
Tích cực trồng cây là một cách làm đơn giản để bảo vệ môi trường đất mà ai trong chúng ta cũng có thể thực hiện được. Bạn biết đấy, rừng không chỉ đóng vai trò như một lá phổi của trái đất, rừng còn giúp bảo vệ đất khỏi xói mòn và thoái hóa.
Thay đổi thói quen tiêu dùng
Thay vì sử dụng túi ni lông để đựng thực phẩm, bạn có thể chuyển sang dùng các sản phẩm túi thân thiện với môi trường. Rác thải nhựa cần rất nhiều thời gian để phân hủy, việc giảm thiểu lượng rác thải ni lông, rác thải nhựa có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ môi trường đất khỏi ô nhiễm.
Sử dụng tiết kiệm giấy
Giấy được làm từ gỗ mà gỗ là một thành phần quan trọng của rừng, góp phần quan trọng trong việc bảo vệ đất khỏi nguy cơ xói mòn và thoái hóa.
Bên cạnh đó, quá trình sản xuất giấy cũng thải ra nhiều chất thải độc hại cho môi trường nước và đất. Do đó, việc tiết kiệm giấy có thể giúp cắt giảm lượng cây xanh bị khai thác để làm giấy.
Xử lý nước thải trước khi thải ra môi trường
Nước thải chưa qua xử lý là một trong những tác nhân gây ra tình trạng ô nhiễm nguồn đất. Do vậy, nước thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp đều cần được xử lý hiệu quả trước khi thải ra môi trường.
Đọc thêm: 6 Giải Pháp Bảo Vệ Môi Trường Nước Hiệu Quả, Đơn Giản
Mỗi người dân cần tự nâng cao ý thức trách nhiệm bảo vệ nguồn đất
Để bảo vệ môi trường nói chung và môi trường đất nói riêng đòi hỏi tất cả mọi người cần có ý thức trách nhiệm bảo vệ.
Khi mọi người cùng có ý thức bảo vệ nguồn đất, hiệu quả của hoạt động này chắc chắn sẽ được nâng cao. Chẳng hạn, khi một người không vứt rác bừa bãi sẽ có thêm những người khác không vứt rác bừa bãi ra môi trường. Khi càng nhiều người cùng hưởng ứng, tình trạng rác thải vứt không đúng nơi quy định sẽ được cải thiện, góp phần làm sạch, xanh môi trường.
Đọc thêm: Những Việc Làm Bảo Vệ Môi Trường Ai Cũng Có Thể Làm
Tạm kết
Trên đây là một vài chia sẻ về thực trạng ô nhiễm và các giải pháp bảo vệ môi trường đất mà Oreka muốn gửi đến bạn. Hy vọng rằng, bài viết đã cung cấp đến bạn nhiều thông tin hữu ích và biết cách bảo vệ môi trường đất.
Nếu bạn có thêm bất kỳ chia sẻ nào, đừng ngần ngại để lại bình luận để Oreka và mọi người cùng biết nhé.
